Delta 8/2025

Niebo w sierpniu

W ósmym miesiącu roku Słońce wędruje szybko na południe, obniżając w trakcie miesiąca wysokość górowania prawie o \(10^{\circ}.\) Wskutek tego czas jego przebywania nad horyzontem skróci się w Polsce o około 2 godziny. Od sierpnia na teren całego kraju wracają noce astronomiczne, dzięki czemu można powrócić do obserwowania najsłabszych nawet obiektów.

W pierwszej połowie nocy wysoko na niebie wędruje gwiazdozbiór Łabędzia, gdzie znajduje się m.in. długookresowa gwiazda zmienna \(\chi\) Cygni. Jest to miryda, czyli gwiazda pulsująca, zmieniająca jasność od \(+3{,}3\) do \(+14{,}2^m\) w ciągu 408 dni. W tym roku gwiazda osiąga maksymalną jasność 22 sierpnia, zmieniając wygląd gwiazdozbioru Łabędzia na kilkadziesiąt dni. Sama gwiazda znajduje się na linii łączącej gwiazdy \(\eta\) Cyg i Albireo (\(\beta\) Cyg) jakieś \(2{,}5^{\circ}\) od pierwszej z wymienionych gwiazd, a południk lokalny przecina niewiele przed północą.

1 sierpnia Księżyc zaprezentuje swoją tarczę oświetloną w połowie, świecąc \(5{,}5^{\circ}\) pod Zuben Elgenubi, czyli gwiazdą \(\alpha\) gwiazdozbioru Wagi. W tym czasie przebywa on daleko na południe od ekliptyki i do pełni, przez którą przejdzie 9 dnia miesiąca, jego wysokość na niebie nie przekroczy \(20^{\circ}.\) Tutaj warto wspomnieć o spotkaniu Księżyca w fazie \(71\%\) z Antaresem, czyli najjaśniejszą gwiazdą Skorpiona, 3 sierpnia, gdy wieczorem dystans między tymi ciałami niebieskimi zmniejszy się do \(3^{\circ}.\) Trzy dni później Księżyc w fazie zwiększonej do \(93\%\) minie w podobnej odległości Nunki, jedną z jaśniejszych gwiazd Strzelca.

Noce z 11 na 12 i z 12 na 13 sierpnia Księżyc spędzi w towarzystwie pary planet Saturn-Neptun. Do tego momentu jego faza spadnie poniżej \(90\%.\) Najpierw Księżyc pokaże się \(7^{\circ}\) na zachód od Saturna, a następnie w podobnej odległości, ale na północny wschód od planety z pierścieniami. Obie planety zbliżają się do wrześniowych opozycji i świecą na niebie przez całą najciemniejszą część nocy, górując około godziny 3, a dystans między nimi wynosi około \(1^{\circ}.\) Saturn pojaśnieje do \(+0{,}7^m\) przy średnicy tarczy \(17''.\) Jasność Neptuna wynosi \(+7{,}8^m.\) Pierścienie Saturna ponownie zaczną się zwężać i stosunek ich małej do wielkiej półosi zmniejszy się do \(0{,}05.\)

16 sierpnia naturalny satelita Ziemi przejdzie przez ostatnią kwadrę, zajmując pozycję mniej więcej \(8^{\circ}\) na zachód od Plejad. Dobę później Księżyc przesunie się o \(13^{\circ}\) na wschód, świecąc \(5^{\circ}\) na wschód od nich. Niecałe \(4^{\circ}\) na południe od tej gromady gwiazd swoją pętlę na niebie kreśli planeta Uran, która w listopadzie przejdzie przez opozycję. Do końca sierpnia Uran zbliży się na mniej niż \(3^{\circ}\) do gwiazdy 4. wielkości 37 Tau, a jej blask wyniesie \(+5{,}7^m.\)

Po ostatniej kwadrze Księżyc stanie się ozdobą porannego nieba, wznosząc się wysoko na niebie, mimo małej fazy i niedużej odległości kątowej od Słońca. Bardzo dobrze widoczne stanie się tzw. światło popielate. Do nowiu, przez który przejdzie 23 sierpnia, czeka go kilka spotkań z jasnymi obiektami na niebie. 18 sierpnia Księżyc zaprezentuje tarczę w fazie \(29\%{,}\) zbliżając się na \(2{,}5^{\circ}\) do gwiazdy El Nath, drugiej co do jasności gwiazdy Byka. O godzinie 4 oba ciała osiągną wysokość prawie \(40^{\circ}.\)

Bardzo ciekawa konfiguracja stanie się udziałem Księżyca 20 sierpnia. Tego ranka jego sierp zwęzi się do \(11\%\) i o tej samej porze zajmie pozycję na wysokości \(18^{\circ}.\) W bezpośrednim jego sąsiedztwie znajdzie się kilka jasnych obiektów: \(5^{\circ}\) na lewo pokaże się para gwiazd Kastor i Polluks, czyli dwie najjaśniejsze gwiazdy Bliźniąt, tyle samo, tylko na prawo od Księżyca znajdzie się planeta Jowisz, \(6{,}5^{\circ}\) na południe zaś da się dostrzec planetę Wenus. Dobę później Srebrny Glob zmniejszy fazę do \(5\%{,}\) tworząc trójkąt równoramienny z Polluksem i Wenus o długości ramion \(9^{\circ}.\)

Dwie najjaśniejsze planety na naszym niebie w sierpniu ucieszą wzrok obserwatorów nieba, tworząc całkiem ciasny układ. Na początku miesiąca to Wenus zajmie wyższą pozycję na niebie, do końca sierpnia pokona jednak ponad \(35^{\circ}{,}\) mijając po drodze Jowisza, który w tym samym czasie przesunie się o \(6^{\circ}.\) 12 sierpnia dystans między planetami zmniejszy się do mniej niż \(1^{\circ}{,}\) a 1 września Wenus przejdzie niewiele dalej od M44. W sierpniu Jowisz świeci blaskiem \(-2^m{,}\) przy średnicy tarczy \(34''.\) Wenus jest o \(2^m\) jaśniejsza, średnica jej tarczy spadnie do \(12''{,}\) faza urośnie zaś do \(84\%.\)

W ostatniej dekadzie miesiąca poranne niebo ozdobi również planeta Merkury, która 19 sierpnia osiągnie swoją maksymalną elongację zachodnią, oddalając się od Słońca na \(19^{\circ}.\) Około godziny 4:30 planeta wzniesie się na wysokość \(5^{\circ}{,}\) a potem zacznie się zbliżać do Słońca, pozostając widoczna do końca sierpnia. W tym czasie jej jasność zwiększy się od \(0^m\) do \(-1^m{,}\) przy tarczy o średnicy \(6''\) i fazie rosnącej od \(40\%\) do \(85\%.\) 22 sierpnia bardzo cienki sierp Księżyca znajdzie się \(6^{\circ}\) od Merkurego, na godzinie 8 względem niego.

Na koniec sierpnia Księżyc przeniesie się na niebo wieczorne, jednak ze względu na niekorzystne nachylenie ekliptyki jest widoczny słabo, wędrując nisko i zachodząc niewiele po Słońcu. 31 sierpnia, mając tarczę oświetloną w połowie, pokaże się on ponownie \(4^{\circ}\) na lewo od Antaresa. Tym razem po jego drugiej stronie.