Bartłomiej Pawlik
Politechnika Śląska
Potrzeba szybkiego przekazywania współpracownikom świeżych i istotnych informacji jest oczywiście starsza niż internet i e-maile. W latach 40. XX wieku w laboratorium w Los Alamos radzono sobie z nią poprzez rozpowszechnianie kopii krótkich notatek. Dzięki temu pracownicy naukowi placówki mogli być na bieżąco z wynikami swoich kolegów. Niemałą konsternację i rozbawienie wywołała (zamieszczona niżej) notatka rozesłana pewnego grudniowego dnia 1947 roku.
W czasie II wojny światowej w Los Alamos znajdowała się siedziba Projektu Manhattan, który miał na celu stworzenie pierwszej na świecie bomby atomowej. Cel ten został osiągnięty w roku 1945, a opracowana broń została użyta w ataku na Hiroszimę dokładnie 21 dni po pierwszej udanej próbie przeprowadzonej na pustyni w Nowym Meksyku. Po wojnie placówka została odtajniona i w dalszym ciągu prowadzono tam prace, m.in. nad konstrukcją bomby wodorowej.
Notatka zawiera drobną łamigłówkę. Przedstawiona w niej sekwencja to tak naprawdę ciąg liczb od 0 do 100 ustawionych w porządku alfabetycznym względem ich nazw w języku angielskim. Rozszyfrowanie tego wzorca utrudniał fakt, że ciąg w sporządzonej w pośpiechu notatce zawierał błędy: Brakuje w nim liczby 10, natomiast liczba 12 występuje dwa razy (jako \(\mathtt{dozen}\) i jako \(\mathtt{twelve}\)).
Jeden z członków dyrekcji stwierdził, że autora notatki należy zwolnić za niepoważne zachowanie. Więcej zrozumienia wykazał rozbawiony przedstawiciel waszyngtońskiej Komisji Energii Atomowej, który stwierdził, że tekścik to najlepsza rzecz, jaka dotychczas została stworzona w Los Alamos. Figlarzami odpowiedzialnymi za sformułowanie notatki okazali się J. Carson Mark i Stanisław Ulam.
Przedstawione informacje pochodzą z notatki ,,A Memorable Memo” zamieszczonej w Los Alamos Science Nr 15, 1987.
Czytelnika Zaciekawionego zachęcamy do rozwiązania dwóch prostych zadań:
(a) Między które dwie liczby w powyższym ciągu należy wstawić brakującą 10?
Między 62 (\(\mathtt{sixty two}\)) i 13 (\(\mathtt{thirteen}\)).
(b) W polskojęzycznej wersji ciągu Marka–Ulama ostatnim elementem jest – tak jak w oryginale – liczba 0. Jakie liczby są, odpowiednio, pierwszym i przedostatnim elementem tego ciągu?
Pierwsza to 40 (\(\mathtt{czterdzieści}\)), a przedostatnia to 13 (\(\mathtt{trzynaście}\)).
Na koniec dodajmy, że jest to jeden z nielicznych przykładów ciągu figurującego w OEIS, który celowo zawiera błędy. Ciąg Marka–Ulama ma numer A261402, a jego poprawiona wersja to A036747.